Czy wiesz, co to jest gluten? Gluten może być powszechnie spotykanym składnikiem nawet w zdrowych produktach. Niestety, nie każdy czuje się dobrze po jego spożyciu. W ostatnich latach obecność glutenu w posiłkach jest tematem budzącym wiele dyskusji. Wiele osób zastanawia się, czy go unikać i czy gluten szkodzi?
Kto zapoczątkował modę na produkty bezglutenowe i dietę bezglutenową? Peter Gibson, profesor z Monash University, jest pomysłodawcą trendu na bycie “bezglutenowym” – “gluten free” Naukowiec zasugerował, że gluten znajdujący się w posiłkach jest odpowiedzialny za choroby jelit.
Czym jest gluten?
Gluten jest białkiem występującym w pszenicy, życie, jęczmieniu i pochodnych tych zbóż, które może powodować poważne problemy zdrowotne jelit. Dieta bezglutenowa była tradycyjnie stosowana w leczeniu osób z celiakią; zaburzeniem autoimmunologicznym wywołanym nietolerancją lub nadwrażliwością na ten alergen.
Choć gluten to w zasadzie neutralne białko, niektórym osobom przyczynia się on do powstawania chorób: celiakii, alergii lub nieceliakalnych chorób na gluten (NCNG).
Celiakia
Celiakia może objawiać się różnymi symptomami, od żołądkowo-jelitowych po neurologiczne. Nieleczona może rozwinąć się w inne choroby autoimmunologiczne, w tym choroby tarczycy, a nawet nowotwory. W niektórych przypadkach osoby nie doświadczają żadnych oznak lub objawów po spożyciu glutenu, mimo że jelito cienkie jest uszkodzone w tym momencie i czasie.
Celiakia jest stanem, w którym organizm nie przetwarza prawidłowo glutenu. Może to prowadzić do wielu objawów, w tym wzdęcia brzucha, gazy, biegunka, krew w stolcu lub utrata masy ciała. Ważne jest, aby przejść na dietę eliminacyjną i wyeliminować wszystkie pokarmy zawierające mąkę pszenną z codziennego życia, jeśli masz celiakię, ponieważ będą one tylko pogorszać stan!
Aby, zdiagnozować celiakię badania krwi powinny wykazać podwyższone ilości przeciwciał IgA anty-gliadyny wraz z obniżonym poziomem niektórych składników odżywczych, takich jak żelazo i witaminy D3 ze względu na zaburzenia wchłaniania, ponieważ substancje te nie przechodzą dobrze do krwiobiegu.
Objawy nietolerancji glutenu są często pomijane. Wiele osób nie ma pozytywnych testów na celiakię, ale mogą doświadczyć dużej poprawy zdrowia poprzez wyeliminowanie glutenu z diety.
Alergia na gluten
Celiakię i alergię na gluten można rozróżnić na podstawie ich objawów. Alergia jest reakcją na gluten w formie natychmiastowej lub opóźnionej, podczas gdy celiakia jest zaburzeniem autoimmunologicznym, które powoduje zapalenie jelit po spożyciu produktów na bazie pszenicy, takich jak chleby i makarony. Alergia na gluten zaliczana jest do nietolerancji pokarmowych, wywoływanych przez określone alergeny. Dodatkowo można wykluczyć jej istnienie za pomocą określonych testów.
Nadwrażliwość na gluten
Nadwrażliwość oznacza niekorzystne objawy z powodu spożycia glutenu. Nie mają one jednak nic wspólnego z alergią ani celiakiom.Natomiast NCNG, czyli nieceliakalna nadwrażliwość na gluten jest bardziej skomplikowanym i dość młodym zjawiskiem.
Choroby związane z nietolerancją glutenu
Gluten wywołuje negatywne skutki tylko u tych, którzy mają wrażliwość na ten składnik. Choroba glutenozależna o charakterze autoimmunologicznym, występująca u 1% populacji i powodująca uszkodzenie kosmków jelitowych. Często pojawiają się biegunki, bóle brzucha i wymioty wywołane przez nietolerancje glutenu wyniszcza kosmki jelitowe. Nadwrażliwość na gluten powoduje, iż organizm nie jest w stanie wchłaniać składników odżywczych.
Warto wprowadzać jest dietę bezglutenową po uprzednio wykonanych badaniach. Z początku wydaje się, że nietolerancja glutenu w dużym stopniu ogranicza dietę osób cierpiących na celiakię. Nic bardziej mylnego – obecnie na rynku istnieje wiele zdrowych alternatyw jak również coraz więcej przepisów odpowiednich dla diety bezglutenowej.
Nietolerancja glutenu, alergia na gluten czy celiakia to standardy XXI wieku, które należy znać, ale bardzo łatwo można sobie z nimi radzić, wybierając produkty odpowiednie dla diety bezglutenowej. Stosowanie diety bezglutenowej jest najlepszą metodą leczenia.
Gluten znajduje się głównie w produktach wytwarzanych z pszenicy i jej odmian, takich jak jęczmień czy żyto. Dieta bezglutenowa jest skuteczną metodą w walce z celiakią, alergiami na pszenicę i nieceliakalnymi nadwrażliwościami na gluten.
Dieta bezglutenowa
Czym jest gluten w diecie i czy nietolerancja tego pokarmowego składnika obniża przyjemności z jedzenia?
Wykazano, że dieta bezglutenowa może przynosi korzyści zdrowotne. Osoby stosujące dietę bezglutenową zachęcane są do spożywania dużej ilości świeżych owoców i warzyw, wysokiej jakości mięsa i ryb, zdrowych tłuszczów oraz bezglutenowych ziaren. Dieta naturalnie bezglutenowa nie tylko promuje zdrowy styl życia, ale także zapewnia, że organizm otrzymuje wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Spożywanie glutenu przez osobę chorą, powoduje zanikanie kosmków jelita cienkiego (które zwiększają powierzchnię jelita i wspomagają wchłanianie składników odżywczych). Może to prowadzić do niedoborów żywieniowych i problemów zdrowotnych, takich jak anemia, a także zagrażające życiu niedożywienie.
Jak rozpocząć stosowanie diety bezglutenowej? Ważne jest, aby zachować ostrożność podczas stosowania diety bezglutenowej, ponieważ zanieczyszczenia krzyżowe mogą wystąpić podczas procesu produkcyjnego lub w domu. Na przykład, owies jest z natury bezglutenowy, ale w niektórych przypadkach może zostać zanieczyszczony pszenicą podczas uprawy i przetwarzania. Zawsze sprawdzaj etykiety, czy nie ma na nich śladu mąki i skontaktuj się z producentem, jeśli masz wątpliwości, jak dany produkt może wpłynąć na Twój poziom nietolerancji!
Gdzie znajduje się gluten i jakie produkty są dozwolone i zakazane w diecie bezglutenowej.
Zboża glutenowe
Osoby z celiakią i innymi formami nietolerancji glutenu nie powinny spożywać poniższych ziaren.
- Pszenica i jej odmiany
- Orkisz
- Jęczmień
- Żyto
- Owies (ze względu na zanieczyszczenie)
- Kasza manna
- Otręby
- Kasza pęczak
- Kasza mazurska
- Kasza perłowa
- Kasza bulgur
- Kuskus
Czym zastąpić zboża glutenowe?
Produkty bezglutenowe to przede wszystkim produkty stworzone z wykorzystaniem zbóż naturalnie bezglutenowych, takich jak:
Zboża bezglutenowe
- Kasza gryczana niepalona — jest bogata w białko oraz minerały, takie jak: magnez, potas, wapń, żelazo i fosfor. Można z niej zrobić chleby bezglutenowe na naturalny zakwasie lub wykorzystać do ciasta marchewkowego, lub np. muffinek.
- Kasza jaglana — uzyskiwana z łuskanego ziarna prosa zwyczajnego. Kasza jaglana nie ma zdolności do długiego przechowywania — ze względu na tłuszcze, które łatwo jełczeją. W ten sposób powstaje gorzki smak. W przepisach bezglutenowych można ją zastosować do zrobienia quiche jaglanego, budyniu jaglanego lub dodawać w mieszance do chlebów dla osób będących na diecie bezglutenowej.
- Płatki owsiane bezglutenowe — to dobre źródło wielu ważnych składników odżywczych. Spożywając je codziennie, dostarczamy duże ilości potasu, wapnia, żelaza i cynku. Są doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, który wspomaga m.in. prawidłową pracę układu pokarmowego. Idealnie nadają się na bezglutenowe śniadanie w postaci owsianki lub na nasze ulubione muffinki.
- Komosa ryżowa — Quinoa to ziarno, które zapewnia wyjątkowe korzyści zdrowotne i odżywcze. Quinoa jest bogata w wysokiej jakości białko, zdrowe tłuszcze, wiele witamin i minerałów, a także właściwości antyoksydacyjne. Ma również potencjał, aby pomóc w walce z komórkami rakowymi.
- Amarantus — Nasiona amarantusa mają żółtą barwę i są wielkości ziaren maku. Mają przyjemny orzechowy smak i zawiera duże ilości błonnika
- Ryż czarny, brązowy, czerwony, biały i dziki — Najbardziej dostępne i popularne ziarno bezglutenowe, bogate w błonnik i białko, a także wiele niezbędnych składników odżywczych, takich jak żelazo, fosfor, mangan i selen.
- Tapioka — Jest skrobią pozyskiwaną z korzenia manioku. Może być stosowana jako zagęstnik do sosów, zup i puddingów
- Arrowroot — Arrowroot jest proszkiem skrobiowym wytwarzanym z korzeni bulw karaibskiej rośliny zwanej w języku polskim maranta trzcinowata. Jest używana jako alternatywa dla skrobi kukurydzianej w kuchni bezglutenowej, ponieważ nie ma właściwości zagęszczających
Czy owies zawiera gluten?
Owies z natury nie zawiera glutenu, lecz niektórych przypadkach może zostać zanieczyszczony pszenicą podczas uprawy i przetwarzania.
Gotowe produkty zawierające gluten
Produkty zawierające gluten stanowią w największą część oferty gastronomicznej i spożywczej.
- Pieczywo i bułki wypiekane ze zbóż zawierających gluten (pumpernickel, maca, pieczywo chrupkie)
- Muesli kupowane w sklepach
- Kawa zbożowa
- Mączne wyroby: pierogi, krokiety, naleśniki, kopytka, kluski
- Makarony
- Ciastka, ciasteczka, drożdżówki i pierniczki
- Jogurty z dodatkiem ziaren zbóż glutenowych
- Piwo
- Alkohole kolorowe
- Napoje słodzone słodem jęczmiennym
Jak oznaczona jest żywność bezglutenowa?
Wierzcie lub nie, ale żywność bezglutenowa jest najszybciej rozwijającym się gatunkiem w sklepach spożywczych. Niektórzy ludzie mają alergię na białko pszenicy i nie mogą jeść niczego z glutenem, a inni podążają za trendem żywieniowym i też wykluczają go ze swojej diety.
Znaczek przekreślonego kłosa jest zarówno polskim, jak i międzynarodowym symbolem oznaczającym bezpieczną żywność bezglutenową. Aby upewnić się, że dany produkt nie zawiera glutenu, najlepiej szukać produktów z przekreślonym symbolem pszenicy i dokładnie czytać wszystkie składniki. Symbol przekreślonego kłosa gwarantuje to brak nawet śladowych ilości glutenu.
Stosowanie diety bezglutenowej — Przepisy bez glutenu
Na naszej platformie znajdziecie przepisy i diety na Thermomix idealne dla osób na diecie bezglutenowej i z celiakią. Co więcej, możesz zainspirować się przepisami na dania bezglutenowe, które są również zdrowe i pełne smaku. Zobacz na inspirację – Dieta bezglutenowa przepisy na Thermomix